Voor kinderen en ouders is starten in het 1ste leerjaar een belangrijke periode.
Wil je werken aan een vlotte overgang van de 3de kleuterklas naar het 1ste leerjaar? Hier vind je uitgewerkte activiteiten die je daar bij helpen. Ze richten zich in de eerste plaats tot ouders. Met de activiteiten kun je ouders betrekken bij de overgang en hen informeren over hoe ze hun kind het best ondersteunen om alles zo vlot mogelijk te laten verlopen. Tegelijk is het een uitgelezen moment om te luisteren naar hun verwachtingen, vragen en bezorgdheden en ermee aan de slag te gaan.
Voor een warme overgang is het ook belangrijk dat je in de klas acties uitwerkt voor kinderen en in je school acties die focussen op de onderlinge afstemming tussen 3de kleuterklas en 1ste leerjaar.
Ga aan de slag met onze materialen
Jaarplanning
Ouderactiviteit over de verwachtingen bij de overgang
Invulschema voor ouders
Openklasmoment
Bibliotheekbezoek
Checklist- Hoe organiseer je een interactieve ouderactiviteit?
Mindmap- Hoe organiseer je een interactieve ouderactiviteit?
Bruggen bouwen tussen kleuterschool en lagere school
In het boek ‘Bruggen bouwen tussen kleuterschool en lagere school’ van CTO en LOP-Diest vind je heel wat concrete ideeën voor scholen rond de overgang van 3de kleuterklas naar 1ste leerjaar. De auteurs groeperen de ideeën in 4 categorieën:
- werken aan een zachte overgang;
- ontluikende schoolse vaardigheden ontwikkelen in het kleuteronderwijs -brede ontwikkeling;
- krachtige werkvormen van het kleuteronderwijs doortrekken naar het lager onderwijs;
- samenwerkend, klasdoorbrekend leren K3-L1.
Die categorieën komen ook aan bod in de uitgewerkte materialen op deze pagina.
Een woordje uitleg over de vier categorieën
1. Zachte overgang
Door acties te organiseren rond ‘zachte overgang’ kun je de cultuurschok opvangen die kinderen (en hun ouders) ervaren bij de overgang naar het 1ste leerjaar. Met die acties neem je de angst voor het onbekende weg en maak je de overstap naar dat nieuwe, onbekende wat veiliger. Enkele voorbeelden van acties rond ‘zachte overgang’:
- De kleuters van de 3de kleuterklas brengen een bezoek aan de klas en de leerkracht van het 1ste leerjaar, met bijvoorbeeld een fotozoektocht.
- De kleuters gaan een keer spelen op de speelplaats van de lagere school, ze eten in de refter van de lagere school …
- De leerlingen van het 1ste leerjaar komen in de 3de kleuterklas vertellen over hoe het er in het 1ste leerjaar aan toegaat. De kleuters interviewen de leerlingen van het 1ste leerjaar.
2. Brede ontwikkeling
De acties rond ‘brede ontwikkeling’ spelen zich af in de kleuterklas. Doel van deze acties is om ontluikende schoolse vaardigheden bij de kleuters te ontwikkelen. Dat wil zeggen dat kleuters vaardigheden, kennis en attitudes verwerven die ze nodig hebben om in het eerste leerjaar vlot tot leren te komen.
Enkele voorbeelden van acties rond ‘brede ontwikkeling’:
- Oefen mondelinge taalvaardigheid
- Ga aan de slag met Schrijfdans (motorische ontwikkeling)
- Ga aan de slag met Letterkast (ontluikende en beginnende geletterdheid)
- Organiseer een openklasmoment voor ouders
- Laat kinderen al spelend meten in een zand- of watertafel (wiskundige initiatie)
- Lees voor (ontluikende en beginnende geletterdheid, kennis van de wereld)
- Volg een stappenplan om een bouwwerk te maken (wiskundige initiatie, probleemoplossend denken)
3. Krachtige werkvormen
In deze categorie is het de bedoeling om krachtige werkvormen uit de kleuterklas door te trekken naar het 1ste leerjaar. De focus ligt op natuurlijk, spelend leren. Kinderen krijgen activiteiten die hen uitdagen en uitnodigen om een nieuw stukje wereld te exploreren. Ze krijgen bovendien de kans om zelf initiatief te nemen.
Enkele voorbeelden van acties en werkvormen rond ‘krachtige werkvormen’:
- Hoekenwerk in het 1ste leerjaar: werken aan een motiverende betekenisvolle opdracht (niet zomaar iets doen louter om te oefenen).
- Probleemstelling bij thema Sinterklaas: hoe komt het dat de Sint niet van het dak valt?
(= ruimte geven aan de kinderen om zelf te exploreren, te spelen en te experimenteren.) - Spel waarbij twee kleuters ieder aan een andere kant van een scherm zitten. De ene kleuter vertelt hoe een bouwwerk eruitziet, de andere kleuter bouwt het. (= voor voldoende interactiemogelijkheden zorgen en vaker duo-werk (of groepswerk) inlassen.)
- Verander regelmatig de klasopstelling.
- Verander regelmatig de groepssamenstelling. (zie structureel coöperatief leren)
- Laat de leerlingen zelf kiezen hoe ze de klasruimte willen gebruiken.
- Gebruik activerende werkvormen: puzzelen, check-in-duo’s, wandel-wissel-uit …
4. Klasdoorbrekend leren
Met klasdoorbrekend of samenwerkend leren kun je als school bruggen bouwen tussen de 3de kleuterklas en het 1ste leerjaar. Dat doe je door gezamenlijke activiteiten te organiseren en door de kinderen samen te laten spelen en leren.
Enkele voorbeelden van gezamenlijke activiteiten rond ‘klasdoorbrekend werken’:
- De kinderen van de 3de kleuterklas en het 1ste leerjaar maken samen een wandeling.
- Ze bezoeken de bibliotheek.
- Ze gaan op daguitstap.
- Ze werken aan een gezamenlijk schoolproject.
- Ze volgen samen een les wereldoriëntatie.
- Ze maken samen een tentoonstelling.
- De leerlingen uit het 1ste leerjaar lezen voor aan de kleuters.
Nuttige bronnen
- Concrete praktijkideeën rond de transitie van de 3de kleuterklas naar het 1ste leerjaar in het boek ‘Bruggen bouwen tussen kleuterschool en lagere school’ van CTO en LOP-Diest
- Inspirerende activiteiten uit de materialenbank van het project ‘De Kleine Scholier’ van vzw De Schoolbrug.